HÜKMÜN TASHİHİ:

Tashih kelime anlamı olarak düzeltme anlamına gelmektedir.

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Hükmün Tashihi” başlıklı 304. Maddesi (1) şu şekildedir:

“Hükümdeki yazı ve hesap hataları ile diğer benzeri açık hatalar, mahkemece resen veya taraflardan birinin talebi üzerine düzeltilebilir. Hüküm tebliğ edilmişse hâkim, tarafları dinlemeden hatayı düzeltemez. Davet üzerine taraflar gelmezse, dosya üzerinde inceleme yapılarak karar verilebilir.  Tashih kararı verildiği takdirde, düzeltilen hususlarla ilgili karar, mahkemede bulunan nüshalar ile verilmiş olan suretlerin altına veya bunlara eklenecek ayrı bir kâğıda yazılır, imzalanır ve mühürlenir.”

O halde, hükümde yer alan yazı ya da hesap hatalarından kaynaklanan bir hatanın mevcudiyeti halinde tashih yoluna başvurulabilir. Hükmün tashihi, dikkatsizlik sonucu meydana gelen maddi hataların usul ekonomisi gereği hızlı bir şekilde kararı veren mahkemece düzeltilmesi imkanını sağlar.

HÜKMÜN TAVZİHİ:

Tavzih; açıklama, aydınlatma anlamına gelmektedir. Bir hükmün müphem olması bir başka deyişle belirsiz olması veya birbiri ile çelişik fıkraları içermesi halinde hükümdeki gerçek anlamın meydana çıkarılması amacıyla başvurulan yola, hükümlerin tavzihi denir.(2)

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 305. maddesi: “Mahkemece verilen hüküm yeterince açık değilse veya icrasında tereddüt uyandırıyor yahut birbirine aykırı fıkralar içeriyorsa, icrası tamamlanıncaya kadar taraflardan her biri hükmün açıklanmasını veya tereddüt ya da aykırılığın giderilmesini isteyebilir.” hükmünü amirdir.

Hükmün tavzihi talebi belirli bir süreye tabi değildir. Hükmün icrasına kadar tavzihi istenebilir. Ayrıca belirtmek gerekir ki; tavzih talebi hükmün icrasını kendiliğinden durdurmaz.

HÜKMÜN TAMAMLANMASI:

Taraflardan her biri, nihaî kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde, yargılamada ileri sürülmesine veya kendiliğinden hükme geçirilmesi gerekli olmasına rağmen hakkında tamamen veya kısmen karar verilmeyen hususlarda, ek karar verilmesini isteyebilir. Bu karara karşı kanun yoluna başvurulabilir.

TAVZİH VE TAMAMLAMA USULÜ:

Tavzih veya tamamlama, dilekçeye tarafların sayısı kadar nüsha eklenmek suretiyle hükmü veren mahkemeden istenebilir.          Dilekçenin bir nüshası, cevap süresi mahkemece belirlenerek karşı tarafa tebliğ edilir.   Cevap, tavzih veya tamamlama talebinde bulunan tarafa tebliğ olunur. Mahkeme, cevap verilmemiş olsa bile dosya üzerinde inceleme yaparak karar verir; ancak gerekli görürse iki tarafı sözlü açıklamalarını yapabilmeleri için davet edebilir.  Mahkeme tavzih veya tamamlama talebini yerinde gördüğü takdirde 304 üncü madde uyarınca işlem yapar.

Tavzih talebinin kabul veya reddine karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurulabilir. Bölge Adliye Mahkemesi’nce verilen bir kararın açık olmaması veya maddi hata barındırması halinde de hükmün tashihi veya tavzihi talep edilebilir.

Hüküm fıkrasında taraflara tanınan haklar ve yüklenen borçların, tavzih, tashih veya tamamlama yoluyla esas hükmün sınırlandırılması, genişletilmesi ve değiştirilmesi mümkün değildir.

Sonuç olarak, tashih ile maddi hataların yargılama uzamadan düzeltilmesi; tavzih ile de hükümdeki fıkraların belirsiz veya çelişik olması durumlarında fıkraların açıklığa kavuşturulması amaçlanmıştır. Bu müesseselerin ruhunda usul ekonomisi yatmaktadır. Zira amaç yargılamayı uzatmadan hükmün maddi açıdan doğru veya anlaşılabilir hale getirilmesidir.